کنترل عفونت در مطب دندانپزشکی (نسخه ۲۰۲۵): راهنمای ساده و کاربردی

چرا باید به کنترل عفونت توجه کنیم؟

مطب دندانپزشکی یکی از محیط‌هایی است که بیشترین تماس با خون، بزاق و میکروب‌ها دارد. اگر اصول بهداشتی درست رعایت نشود، بیماری‌های عفونی به‌راحتی از یک بیمار به بیمار دیگر و حتی به تیم درمان منتقل می‌شوند. به همین دلیل، رعایت نکات کنترل عفونت هم سلامت بیماران را تضمین می‌کند و هم از دندانپزشک و دستیار محافظت می‌کند.

۱) بهداشت دست‌ها و وسایل حفاظت فردی

• قبل و بعد از هر بیمار دست‌ها را با آب و صابون یا محلول الکلی تمیز کنید.

• همیشه از ماسک، دستکش، عینک یا شیلد استفاده کنید.

• اگر کار پرخطر است (مثل تراش دندان یا کار با خون زیاد)، بهتر است از ماسک فیلتردار مثل N95 استفاده شود.

۲) تهویه مطب

هوای تمیز به اندازه‌ی ضدعفونی ابزار مهم است. باز بودن پنجره‌ها، داشتن سیستم تهویه مناسب یا دستگاه‌های تصفیه هوا (مثل فیلتر HEPA) می‌تواند خطر انتقال بیماری‌های تنفسی را به‌شدت کاهش دهد.

۳) استریلیزاسیون ابزار

• بهترین روش، استفاده از اتوکلاو است که ابزار فلزی را با بخار و فشار بالا ضدعفونی می‌کند.

• ابزار حساس به حرارت (مثل بعضی وسایل پلاستیکی) باید با مواد شیمیایی مخصوص ضدعفونی شوند.

• مطمئن شوید که اتوکلاو همیشه درست کار می‌کند و تست‌های دوره‌ای آن انجام می‌شود.

  

۴) تمیز کردن یونیت و سطوح

• دسته چراغ، یونیت، هندپیس و میز کار باید بین بیماران با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز شوند.

• بهتر است در پایان هر روز، تمام محیط کلینیک ضدعفونی شود.

  

۵) کیفیت آب یونیت دندانپزشکی

آب خروجی یونیت‌ها می‌تواند منبع رشد باکتری باشد. باید به طور مرتب مسیر آب یونیت با محلول‌های مخصوص تمیز و کنترل شود. استاندارد جهانی می‌گوید:

• آب یونیت باید همان کیفیت آب آشامیدنی (کمتر از ۵۰۰ میکروب در هر میلی‌لیتر) داشته باشد.

۶) مدیریت زباله‌های عفونی

• سوزن‌ها و اجسام تیز باید داخل جعبه مقاوم مخصوص بیندازید.

• گاز، دستکش و وسایل آلوده باید در کیسه‌های مخصوص زباله‌های عفونی جمع‌آوری شوند.

• حمل و دفع زباله‌ها طبق دستورالعمل وزارت بهداشت باید انجام شود.

۷) آموزش مداوم تیم

• همه‌ی کارکنان مطب باید آموزش کنترل عفونت ببینند.

• آموزش‌ها باید هر سال تکرار شود تا همه به‌روز باشند.

  

۸) برخورد با بیماران دارای علائم تنفسی

اگر بیماری با سرفه یا تب وارد مطب شد:

• ماسک در اختیار او قرار دهید.

• درمان‌های غیرضروری را به زمان دیگری موکول کنید.

• در صورت نیاز، او را در زمان خلوت‌تری پذیرش کنید.

جمع‌بندی

کنترل عفونت در مطب دندانپزشکی فقط یک وظیفه قانونی نیست؛ بلکه نشانه‌ی احترام به بیمار و اهمیت دادن به سلامت تیم درمان است. با رعایت اصول ساده‌ای مثل شست‌وشوی دست‌ها، استفاده از ماسک و دستکش، استریلیزاسیون ابزار و تهویه مناسب، می‌توان محیطی ایمن و مطمئن برای همه ایجاد کرد.